Leesbevordering in de praktijk

Een goede basiskennis en begrip van taal is een belangrijke voorwaarde om mee te doen in de maatschappij, nu én in de toekomst. Het is echter slecht gesteld met de leesvaardigheid van onze jongeren. Nederland is in PISA, het internationale onderzoek naar de leesvaardigheid van 15-jarigen, gezakt van de 15e naar de 26e plaats op de ranglijst van 77 landen.

Maandag 26 oktober waren de coaches van De Weddenschap te gast in talkshow M van Margriet van der Linden.

STADSDICHTER VAN AMSTERDAM − Als veertienjarige verhuisde Gershwin Bonevacia (1992) vanuit Rotterdam-Zuid naar Amsterdam, omdat zijn moeder weer terugkeerde naar Curaçao. Hij ging er nooit meer weg. Nu bezingt hij de hoofdstad als stadsdichter met zijn bezwerende poëzie.

‘Aan de kust word je een ander mens. Na een tijdje veranderen je botten in zand en wordt je bloed zout water.’ Dit citaat komt uit Offerkind, het postuum verschenen boek van Rob Ruggenberg, die drie dagen na het voltooien ervan op 26 oktober 2019 overleed. De nieuwe historische jeugdroman past naadloos in zijn oeuvre.

STERKER DOOR TAAL – Een schrijversbezoek kan een enorme impuls geven aan het leesplezier van leerlingen. Abdelkader Benali, ambassadeur van De Schoolschrijver, en kinderboekenambassadeur Manon Sikkel, weten hoe de vonk op een klas kan overslaan. Sikkel: ‘De herinnering eraan kan jaren doorlopen. Het komt terecht in het dna van de school.’

‘Wie kinderliteratuur schrijft, kiest niet alleen voor literatuur, maar ook voor kinderen.’ Dit zei literaire alleskunner Edward van de Vendel ooit in een interview in NRC Handelsblad. Goedbeschouwd is dit citaat het credo van zijn schrijverschap.

In een ingezonden opiniestuk in de Volkskrant van 2 juni 2020 roepen Geert Buelens, Yra van Dijk, Els Stronks (Universiteit Utrecht en Leiden), de Leescoalitie, de Schrijverscentrale, de Schoolschrijver en 250 andere ondertekenaars op tot een COVID-leesoffensief.

De Dag van de Jonge Jury.gaat wel online door.

Oscar Kocken presenteert op 3 juni van 14.00 tot 15.00 uur een online TV-programma, dat met muziek en dans een goede afspiegeling vormt van de oorspronkelijke feestelijke programmering. 

Ons congres Lezen Centraal op 1 april zou in het teken staan van onze nieuwe publicatie ‘De doorgaande leeslijn: De leesontwikkeling van 0 – 20 jaar’. Vanwege de coronacrisis is het congres afgelast. We nodigen nu alle geïnteresseerden graag uit deel te nemen aan het gratis webinar over de doorgaande leeslijn.

DE URGENTIE IS GROOT – Het recente onderwijsonderzoek pisa, waaruit blijkt dat de leesvaardigheid in Nederland achteruit holt, stemt zorgelijk. Stichting Lezen-directeur Gerlien van Dalen geeft haar visie op de staat van het lezen en leesonderwijs in Nederland, en de rol van Stichting Lezen als spin in het web van de leesbevordering.

Kinderboekenambassadeur Manon Sikkel is samen met Stichting Lezen de #ikleesthuischallenge voor kinderen gestart. We willen positief blijven! Elk nadeel heeft zijn voordeel: veel binnen zitten en thuis zijn, betekent natuurlijk ook dat kinderen eindelijk al die boeken kunnen lezen waar ze normaal geen tijd voor hebben.

Onlangs verscheen Ondergedoken als Anne Frank. Verhalen van Joodse Kinderen in de Tweede Wereldoorlog van Marcel Prins en Peter Henk Steenhuis. De bundel is in 2011 al eens verschenen en nu opnieuw uitgebracht als een speciale uitgave voor het mbo in het kader van 75 Jaar Vrijheid. Het boek kan door mbo-docenten worden gebruikt bij de lessen burgerschap en Nederlands.

De Voorleeshoek biedt de filmpjes tot 6 april gratis aan voor alle kinderen in Nederland. Een leuke & educatieve manier om de kinderen thuis te vermaken.
Ouders kunnen via www.devoorleeshoek.nl/scholendicht een gratis abonnement aanmaken!

Het congres Lezen Centraal dat gepland stond op 1 april in de Verkadefabriek in 's-Hertogenbosch is afgelast. Aanleiding daarvoor zijn de voor het hele land afgekondigde maatregelen om verder verspreiding van het coronavirus zo veel mogelijk in te dammen.

Vandaag begint De Boekenweek. Lezen interviewde Özcan Akyol naar aanleiding van zijn Boekenweekessay.

WELKOM IN DE BOEKENWERELD −Schrijver en columnist Özcan Akyol (1984), ook wel bekend als Eus, schreef dit jaar het Boekenweekessay en vindt dat de wereld van de literatuur moet worden opgeschud: ‘Álle lezers moeten zich welkom voelen in de boekenwereld.’

BoekStart staat ook dit jaar op de Negenmaandenbeurs in de RAI Amsterdam. De beurs vindt plaats van woensdag 26 februari t/m zondag 1 maart 2020. In onze stand staan de BoekStart- en leesspecialisten uit de bibliotheek de bezoekers te woord over het belang van voorlezen aan jonge kinderen, over een taalrijke thuisomgeving en het gratis BoekStartkoffertje.

Donderdag 30 januari start de Poëzieweek 2020, met als motto ‘De toekomst is nu’. Stichting Lezen en haar partners hebben bij de Poëzieweek opnieuw lestips ontwikkeld voor het basisonderwijs en voortgezet onderwijs.

Ongeveer 20.000 nieuwe boeken zijn deze week op basisscholen afgeleverd dankzij het onderdeel Lokaal Besteden van de Kinderpostzegelactie 2019. Dat is een verdubbeling van het aantal boeken ten opzichte van de actie uit 2018. Scholen konden een deel van het opgehaalde geld van de actie besteden aan een lokaal goed doel.

VAN WINNAAR TOT LEESBEVORDERAAR − Mel Wallis de Vries won zevenmaal de Prijs van de Jonge Jury. Nu trekt zij zich terug uit de publieksverkiezing voor het beste boek voor twaalf- tot vijftienjarigen om de campagne als ambassadeur te gaan ondersteunen. ‘Als ambassadeur van de Jonge Jury wil ik helpen om jongeren het plezier in lezen te laten ontdekken.’

BOEK EN TENTOONSTELLING – Daan Remmerts de Vries (1962) is behalve een veelvuldig bekroond kinderboekenschrijver en uitzonderlijk illustrator, ook beeldend kunstenaar. Van zijn vrije werk verscheen onlangs het vuistdikke boek Liefde, je kunt me vinden bij de rivier. In een gelijknamige tentoonstelling toont Museum De Buitenplaats hieruit een keuze.

Dit jaar is Borealis van Marloes Morshuis (Lemniscaat) het cadeau van de Bibliotheek voor de campagne Nederland Leest Junior. In deze campagne, die loopt van 1 t/m 30 november, staat het thema Duurzaamheid centraal. Borealis zal verspreid worden onder schoolkinderen van groep 7 en 8 en vmbo-leerlingen in jaar 1 en 2.

Het was een lang gekoesterde wens: een eigen boek voor de lerarenopleiding Nederlands. Eind september ging die wens in vervulling met de presentatie van Jeugdliteratuur en didactiek. Handboek voor vo en mbo in de bibliotheek van het Letterenfonds. ‘Het was heel hard nodig dat dit boek er kwam,’ vindt eindredacteur Iris Kamp.

De Boekenweek voor Jongeren is in volle gang. Vrijdag 20 september is Het Beste boek voor Jongeren bekendgemaakt tijdens de Lit Night Show in Vondel CS. Het boek De dag die nooit komt van Oliver Reps is verkozen tot het Beste Boek voor Jongeren 2019 in de categorie ‘Nederlandstalig’.

GRAPPIG EN INHOUDELIJK − Jörgen Apperloo is de bedenker van Vlogboek, het YouTubekanaal met bijna tweehonderd filmpjes over literatuur: inhoudelijke besprekingen en literatuurgeschiedenislesjes van een paar minuten. Scholieren, docenten en hoogleraren maken er gretig gebruik van. Apperloo: ‘Je kan én grappig zijn en iets inhoudelijks vertellen.’

Op 4 juli 2019 heeft de Tweede Kamer de motie van Lodewijk Asscher (PvdA) en Corinne Ellemeet (Groen Links) aangenomen om ‘te bezien hoe het gebruik van bibliotheekvoorzieningen voor alle kinderen in Nederland kosteloos toegankelijk kan worden gemaakt’. Dat gebeurde n.a.v.

Voor Kunst van Lezen is de aanpak van taalarme gezinnen een speerpunt. Met deze gezinsaanpak worden ouders ondersteund om hun kinderen een rijke en stimulerende taalomgeving te bieden. Het landelijke actieprogramma Tel mee met Taal heeft voor dit jaar drie miljoen euro gereserveerd voor aanvragen gericht op laagtaalvaardige ouders. Vanaf zaterdag 1 juni 2019 kun je een aanvraag doen.

Sfeerverslag vmbo expertmeeting 12 april 2019

Tijdens een expertmeeting hebben Stichting Lezen en SLO vrijdag 12 april 2019 hun nieuwe website lezeninhetvmbo.nl gelanceerd. De website ondersteunt leraren in het vmbo bij het realiseren van goed leesonderwijs. Hard nodig en zeer welkom, oordeelden de aanwezige leraren, beleidsmakers en leesbevorderaars.

Ongeveer 10.000 nieuwe boeken en voor 5.000 euro aan Boekenbonnen zijn begin dit jaar op basisscholen afgeleverd dankzij het onderdeel Lokaal Besteden van de Kinderpostzegelactie. Scholen konden voor het eerst een deel van het opgehaalde geld besteden aan een lokaal goed doel. Daarbij mochten ze ook kiezen voor het stimuleren van lezen op de eigen school via Stichting Lezen.

Tsead Bruinja is de nieuwe Dichter des Vaderlands. De 44-jarige Friese Amsterdammer neemt de titel over van Ester Naomi Perquin, die de afgelopen twee jaar het ambt bekleedde. Bruinja, de zevende Dichter des Vaderlands, werd gekozen door een benoemingscommissie van kenners en dichters.

Zing mee met het kinderliedje De voorleestrom, een liedje in elf talen! Door samen te zingen groeit de emotionele band tussen ouder en kind. Omdat er in ons land veel verschillende talen gesproken worden, wordt het liedje door bekende artiesten in het Nederlands, Fries, Turks, Arabisch, Spaans, Pools, Frans, Mandarijns, Engels, Tamazights en Tigrijns gezongen.

Bezoek de stand van Stichting Lezen

Sinds 2016 heeft de landelijke campagne Nederland Leest ook een junioreditie voor kinderen van 10 - 14 jaar ( groep 7 en 8 van de basisschool en de eerste twee jaar van de middelbare school). 

VOOR ELK KIND EEN BOEK – Jozua Douglas schreef het Kinderboekenweekgeschenk 2018: De eilandenruzie. Als schrijver gelooft hij sterk dat je kinderen zelf moet laten kiezen wat ze willen lezen. ‘Een kind met een innerlijke belevingswereld vindt de weg naar literaire boeken vanzelf.’

Op 21 september gaat in Utrecht de Boekenweek voor Jongeren van start met de uitreiking van de Beste Boek voor Jongeren-prijs.

LEZEN EN LEREN
Minister Ingrid Van Engelshoven (D66) is nu bijna een jaar de baas op het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Ze maakt zich zorgen over het geringe leesplezier van vijftienjarigen en heeft grote ambities op het gebied van taal- en leesonderwijs. ‘Je kunt geen goed technicus zijn zonder taal te beheersen.’

Verhalen helpen mensen uit sociaal isolement

Wetenschappers die onderzoeken hoe we literatuur lezen verzamelen zich eens in de twee jaar op de IGEL-conferentie. Niels Bakker, onderzoeksmedewerker van Stichting Lezen, brengt verslag uit.

Het maartnummer van Van Twaalf tot Achttien was geheel gewijd aan lezen. Bijgaand het artikel van Erna van Koeven: Lezen in het mbo. De context van beroep en burgerschap biedt kansen.

Het maartnummer van Van Twaalf tot Achttien was geheel gewijd aan lezen. Bijgaand het intervieuw van Eva Gerrits met docent Nederlands Didy Pijpker over vakoverstijgende projecten.

Uit Engels onderzoek naar diversiteit in kinderboeken blijkt dat 1% van de kinderboeken die in 2017 in Engeland zijn uitgegeven een BAME (black, Asian, minority ethnic) hoofdpersoon bevat. Stichting Lezen vindt diversiteit in jeugdliteratuur heel belangrijk. Het was ook de rode draad op ons jaarlijkse congres Lezen Centraal.

Kunst van Lezen maakt zich al jaren sterk voor het certificeren van de educatieve dienstverlening van bibliotheken richting kinderopvang en onderwijs. In 2017 is Kunst van Lezen/Stichting Lezen zowel vertegenwoordigd geweest in de stuurgroep als de werkgroep rond de nieuwe certificering waarin de educatieve dienstverlening een plaats heeft gekregen.

Minister Van Engelshoven is op 13 en 26 juni tijdens een Algemeen Overleg (AO) in de Tweede Kamer in gesprek gegaan met de Kamercommissie OCW over laaggeletterdheid en in het bijzonder over het actieprogramma Tel mee met Taal.

Stine Jensen over lezen

Filosoof, schrijver en programmamaker Stine Jensen raakte als kind in de ban van De Vijf. Het zoeken naar betekenis achter de dingen is haar drijfveer – als lezer, schrijver en deelnemer aan Wie is de Mol?

De Raad voor Cultuur heeft vandaag het sectoradvies Letteren en Bibliotheken met de titel De daad bij het woord gepubliceerd. Daarin signaleert en analyseert de Raad ontwikkelingen in de letteren– en bibliotheeksector en doet aanbevelingen om knelpunten te verlichten.

Het Nederlandse basis- en voortgezet onderwijs is in de afgelopen twintig jaar haar internationale toppositie kwijtgeraakt. Dat blijkt uit de Staat van het Onderwijs, het jaarlijks verslag van de Onderwijsinspectie. In het afgelopen jaar is vooral de daling van de leesprestaties opmerkelijk. In 2016 haalde nog 76% het streefniveau, in 2017 was dat nog maar 65%. 

Stichting Lezen zoekt ter versterking van de Raad van Toezicht twee nieuwe leden met de volgende profielen:
- Iemand met ervaring en een netwerk op het gebied van (nieuwe) media
- Iemand met ervaring en een netwerk binnen het boekenvak / bibliotheek

KLASSIEK GRIEZELEN – ‘Gruwelijk eng!’
is het thema van de Kinderboekenweek 2017 die wordt gevierd met veel weerwolven en rammelende botten. Wie een echt spannende week wil, kan terecht bij stapels nieuwe  griezelboeken. Een tip: ga vooral niet voorbij aan ijzersterke klassiekers. Want een echt griezelig boek schrijven is helemaal nog niet zo makkelijk.

GESCHENK − Superjuffie Janneke Schotveld was er tien jaar geleden ineens met Villa Fien en werd eind vorig jaar ‘al’ gevraagd voor het Kinderboekenweekgeschenk. Voor jeugdauteurs de allergrootste eer. ‘Ik heb er twee weken wakker van gelegen.’

Speciaal voor Literatour 2017 schrijven drie schrijvers, Özcan Akyol, Mano Bouzamour en Elfie Tromp, korte verhalen die worden uitgebracht in 3PAK. Een team van 25 schrijvers staat klaar voor de tour, om met zoveel mogelijk jongeren in gesprek te gaan op verschillende middelbare scholen. Daarnaast worden er in september de Dioraphte Literatour-prijzen uitgereikt.

NIET VAN PAPIER − Literatuurwetenschapper Kila van der Starre doet onderzoek naar de rol van poëzie in het alledaagse leven. Haar dwarsdoorsnedestudie Poëzie in Nederland laat zien hoe vaak en bij welke gelegenheid Nederlanders met poëzie in aanraking komen. De resultaten zijn hoopgevend: poëzie leeft. Maar vooral buiten het boek.

BEELDTAAL – Haar gewaagde kleurgebruik wordt alom geprezen, maar er is meer. Ieder verhaal dicteert zijn eigen vorm, toont het werk van Annemarie van Haeringen.

VERANTWOORD LEZEN IN DE PUBERTEIT – Nederlandse tieners, in de meest cruciale fase van hun leescarrière, zijn een lastig te bereiken groep. Na de overstap naar de middelbare school verliezen veel kinderen hun leesplezier, zo blijkt uit cijfers. Hoe kunnen ze met slim gekozen boeken voorbereid worden op de klassiekers, waarvan we hopen dat ze die later gaan lezen?

Kunnen digitale media een bijdrage leveren aan het leesgedrag van kinderen en jongeren? En zo ja, op welke manieren? 

Deze week vindt in Bologna de 54ste editie van de Bologna Children's Book Fair plaats. Tijdens deze belangrijke kinderboekenbeurs ontmoeten uitgevers, redacteuren en schrijvers vanuit de hele wereld elkaar om kennis te nemen van elkaars boeken - en deze te verhandelen.

Van 24 tot en met 28 januari is Stichting Lezen te vinden op de Nationale Onderwijs Tentoonstelling, dé beurs voor en door onderwijsprofessionals.

Frank van der Lende presenteert dagelijks zijn eigen radioshow Frank ♥op 3fm en is een van de drie uitdagers van De Weddenschap 2016. Maar Van der Lende is meer dan alleen radio-dj, hij is ook een lezer.

Als je hem ziet en spreekt, zou je het niet zeggen, maar als de Kinderboekenweek begint, is Dolf Verroen op een maand na achtentachtig. De vis en de jongen, Hoe  mooi wit ik ben, Karel en de kindermoordenaar, het is maar een greep uit de ruim honderdtien kinderboeken waarmee Verroen kinderboekenkasten verrijkte.

DE GORGELS VAN MYJER – Ze hebben kleine gespierde beentjes en lijken op een bolletje wol: de Gorgels. Cabaretier Jochem Myjer beschrijft in De Gorgels een wonderbaarlijk minivolkje uit de duinen. Hij won er de Prijs van de Kinderjury mee en krijgt regelmatig foto’s toegestuurd van zelf geknutselde Gorgels: gehaakt, gebreid, gekleid, op het strand getekend.

Vakantielezen

Marieke Baselmans werkt sinds vijfentwintig jaar als leerkracht op een basisschool, waar het haar opvalt dat kinderen na de zomervakantie vaak een terugval vertonen in hun leesvaardigheid. Afgelopen zomer organiseerde ze een pilotstudie, om te onderzoeken hoe die zomerleesdip bestreden kan worden.

VAN FAMILIE MOET JE HET HEBBEN

Voor het Boekenweekgeschenk schreef Esther Gerritsen een psychologisch portret van een familie. ‘Ik begin hoog op een schaal van ellendigheid, stop iedereen in een kooi en kijk wat er dan gebeurt.’

In 2016 viert de Leescoalitie het boek, tijdens 2016 Jaar van het Boek

Op acht december vond de kick off plaats van het programma Tel mee met Taal.

MISSIE - Dit najaar reisde de bevlogen Britse leesbevorderaar Aidan Chambers langs drie Nederlandse pabo’s voor een serie lezingen en workshops. Zijn pabotour startte op de Fontys Hogeschool Kind & Educatie in Veghel, waar hij de noodzaak van goed leesonderwijs benadrukte en de alarmklok luidde. ‘Wie niet goed kan lezen en schrijven, blijft een derderangsburger.’

Reactie van Stichting Lezen op de Analyse Dialoog Onderwijs2032

VADERS INSPIREREN – Vaders moeten vaker voorlezen,luidt de boodschap van de Vaders Voor Lezen-campagne van de Leescoalitie. Vooral jongens hebben daar baat bij, blijkt uit onderzoek.

Verslag van de expertmeeting Literatuurdidactiek bij het vak Nederlands en het vreemdetalenonderwijs op 18 september 2015

Inspiratie – De afgelopen editie van Lezen Centraal, het jaarlijks congres van Stichting Lezen, kon woensdag 25 maart rekenen op een recordopkomst: ruim driehonderd docenten, bibliothecarissen, jeugdboekenschrijvers en andere leesbevorderaars meldden zich in muziekcentrum Tivoli/Vredenburg in Utrecht voor een dag vol inspirerende lezingen, workshops en ontmoetingen.

JONGERENLITERATUURPRIJS IN CAMPAGNEWEEK – De Dioraphte Jongerenliteratuur Prijs krijgt dit jaar een andere naam, maar behoudt haar missie. Vanaf dit jaar wordt de prijs onderdeel van de Literatour, een boekenweek voor jongeren die moet leiden tot meer hartstochtelijke lezers. De prijs is daarom omgedoopt tot Dioraphte Literatour Prijs.

Op 12 september 2014 gaf Aidan Chambers op uitnodiging van Stichting Lezen in de OBA een lezing en een workshop Praten over boeken. 

Vaders doen minder aan leesopvoeding. Is dat uit vrije wil of houden moeders de poorten gesloten? En hoe maak je voorlezen aantrekkelijk voor de hipsterman met designbaard? Over deze vragen ging het tijdens de expertmeeting Vaders Voor Lezen: Van geclaimde naar gedeelde domeinen, die op vrijdag 12 december werd gehouden in het Letterenhuis in Amsterdam.

Taalbeleid op het vmbo

Hoe hangt de vlag erbij op het gebied van taal en lezen in het vmbo? Daar is nog een wereld te winnen, denkt Kees Broekhof, consultant bij Advies- en onderzoeksbureau Sardes: ‘Ik hoop dat we over vijf jaar kunnen vieren dat alle vmbo-scholen een taalbeleid hebben ontwikkeld waarin vrij lezen prominent aanwezig is.

Regelmatig verschijnen er berichten die erop wijzen dat Nederlandse kinderen steeds minder graag lezen, zeker nu ze zich van jongs af aan omringd weten door smartphones, videospelletjes en Facebook. Rapporten van het Cito en het toonaangevende PIRLS-onderzoek lieten jarenlang een dalende trend zien in het leesplezier.

Boekenbabbels.nl is een website waarop  basisschoolleerlingen elkaar via een zelf opgenomen filmpje kunnen enthousiasmeren over boeken die ze gelezen hebben

De Inspectie van het Onderwijs stelt in haar op 16 april verschenen verslag dat structurele aandacht voor voorlezen en vrij lezen noodzakelijk is om leeropbrengsten te verhogen.

Het belang van non-fictie boeken op school

Een dubbelinterview met Angela Crott en Gijsbert Stoet.

Sinds een aantal jaar is er ook een voorleeswedstrijd pabo's. Deze voorleeswedstrijd voor pabostudenten sluit aan bij de onderwijsdoelen van de opleidingen. 

Het is misschien wel de belangrijkste taak van de bibliotheek: via het lezen de (taal)ontwikkeling van kinderen bevorderen. Want kinderen die meer lezen, toont wetenschappelijk onderzoek steeds aan, ontwikkelen zich beter op het gebied van taal. En taal staat aan de basis van alle kennisopname.

Veel leerkrachten uit het primair onderwijs hebben inmiddels de cursus Open Boek gevolgd, waarmee zij leescoördinator werden op hun basisschool. Maar waarom wachten tot je als leerkracht werkzaam bent?

In de brochurereeks Kwestie van Lezen zijn drie nieuwe deeltjes verschenen

De Weddenschap heeft op enkele plaatsen in het land een feestelijke aftrap. Daarbij staat steeds de ontmoeting tussen een BN’er en een vmbo-klas centraal.